Η Λυρική ποιήτρια Σαπφώ 630 π.Χ. – 570 π.Χ.

Η Λυρική ποιήτρια Σαπφώ 630 π.Χ. – 570 π.Χ.



O φιλόσοφος  Πλάτωνας την αποκάλεσε Δέκατη μούσα,ενώ ο  φιλόσοφος του 2ου αι. μ.Χ. Μάξιμος ο Τύριος  « Θηλυκό Σωκράτη ».
Θαυμαστό τέρας ήταν κατά τον Στράβωνα, ενώ ο Σόλων ο Αθηναίος - ο γνωστός νομοθέτης κι ένας από τους επτά σοφούς του αρχαίου κόσμου - δήλωνε ότι δεν θέλει να πεθάνει αν δεν έχει διδαχθεί ένα της ποίημα.

Αστέρας πρώτου μεγέθους από τον 7ο αι. π.Χ. που γεννήθηκε στη Λέσβο, η πορεία της μεγάλης λυρικής ποιήτριας δεν έχει να ζηλέψει σε τίποτα εκείνην των σημερινών διασημοτήτων. Η φήμη της έφτασε σε κάθε γωνιά του τότε γνωστού κόσμου. Είδε τη μορφή της να αποτυπώνεται σε νομίσματα, αγγεία και ψηφιδωτά. Αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τον σπουδαίο ζωγράφο Ζακ-Λουί Νταβίντ και τον πρωτοπόρο γλύπτη μνημειακών έργων Εμίλ-Αντουάν Μπουρντέλ, αλλά και για τον Μάνο Χατζιδάκι, που μελοποίησε στίχους από το ποίημά της «Κέλομαί σε Γογγύλα» στον «Μεγάλο ερωτικό» και ερμήνευσε μοναδικά η Φλέρυ Νταντωνάκη.
Απέκτησε φανατικούς θαυμαστές και άσπονδους εχθρούς.
Γύρω από το όνομά της δημιουργήθηκαν μύθοι.
Συγκεκριμένα οι αττικοί κωμωδιογράφοι την   στιγμάτισαν ως  ομοφυλόφιλη ,να ερωτοτροπεί με γυναίκες και  ο λυρικός ποιητής Ανακρέων ο Τήιος τη σάρκαζε ως «λεσβία».
Παρά τον σαφή συναισθηματισμό που εκδήλωνε προς τις μαθήτριές της, σε καμία πηγή δεν αναφέρεται κάτι σχετικό, με τη λεσβιακή ρητορεία ωστόσο να την ακολουθεί πιστά. Σήμερα οι μελετητές του έργου της αμφισβητούν εν πολλοίς την ομοφυλοφιλική της διάσταση: την ώρα που η φύση των ερωτικών της πόθων είναι αναντίρρητη, δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι η Σαπφώ όντως έκανε έρωτα με γυναίκες!
Κάποιοι άλλοι την θέλουν  να έχει τραγικό τέλος  σύμφωνα με τον Οβίδιο ,έθεσε τέλος στη ζωή της, πηδώντας από απόκρημνα βράχια, όταν ο έρωτάς της για τον Φάωνα έμεινε ανεκπλήρωτος..
Όπως κι αν έζησε  η Σαπφώ, όποια κι αν ήταν, έμεινε στην Ιστορία  σαν «η μεγαλύτερη  λυρική ποιήτρια της αρχαιότητας!»
Ο ζωντανός, έντονος και συναισθηματικά φορτισμένος τρόπος γραφής της έμελλε να έχει απήχηση στο παγκόσμιο κοινό κάθε εποχής, κάνοντας τους στίχους της πραγματικά πανανθρώπινους.

Τα βιβλία της κάηκαν τον 11ο αι. στην Κωνσταντινούπολη καθώς θεωρήθηκε ότι διέφθειρε τους πιστούς. Και από τους στίχους της - μέσα από τους οποίους δεν έπαυε να αναζητεί τον έρωτα και την αθανασία.
Πέρα από τα αποσπάσματα της ποίησής της, έχουν διασωθεί αυτούσια ο «Ύμνος στην Αφροδίτη» και η «Ωδή», ενώ μια σειρά ακόμα από ποιήματα και στίχους που της αποδίδονται είτε ελέγχονται ακόμα για την πατρότητά τους είτε έχουν αμφισβητηθεί εκτεταμένα.
Η μεγάλη ποιήτρια του Έρωτα συνεχίζει να επηρεάζει με τους στίχους της τον ψυχισμό κάθε ανθρώπινου όντος, με τις οικουμενικές αξίες που τραγούδησε να έχουν αντίκτυπο σε κάθε άνθρωπο, όποιες κι αν είναι οι σεξουαλικές του προτιμήσεις. Και πέρα βέβαια από το θέμα του έρωτα, η Σαπφώ συνέβαλε στη λυρική ποίηση με πολλούς ακόμα τρόπους: η έμφαση στο συναίσθημα, την υποκειμενική εμπειρία και την ατομική πράξη σηματοδοτεί ορόσημο στη στροφή της ποίησης από το επικό και το δραματικό στο βαθύτατα λυρικό.

Ας δούμε το ποίημα της  Ύμνος προς την Αφροδίτη  :

Ποικιλόθρον θάνατ Αφρόδιτα,
πα
Δίος, δολόπλοκε, λίσσομαί σε,
μή μ
σαισι μήτ νίαισι δάμνα,
πότνια, θ
μον·
λλά τυίδ λθ, α ποτα κτέρωτα
τ
ς μας αδας αοισα πήλοι
κλυες, πάτρος δ δόμον λίποισα
χρύσιον
λθες
ρμ πασδεύξαισα· κάλοι δέ σ γον
κεες στροθοι περ γς μελαίνας
πύκνα δίννεντες πτέ
π ράνω αθε-
ρος δι
μέσσω,
αψα δ ξίκοντο· σ δ, μάκαιρα,
μειδιάσαισ
θανάτ προσώπ
ρ ττι δητε πέπονθα κττι
δη
τε κάλημι,
κττι μοι μάλιστα θέλω γένεσθαι
μαινόλ
θύμ· «τίνα δητε πείθω
μα
ς γην ς σν φιλότατα ;τίς σ’,
Ψάπφ
, δίκηει;
κα γάρ α φεύγει, ταχέως διώξει·
α
δ δρα μ δέκετ’, λλά δώσει·
α
δ μ φίλει, ταχέως φιλήσει
κω
κ θέλοισα.»
λθε μοι κα νν, χαλεπν δ λσον
κ μερίμναν, σσα δέ μοι τέλεσσαι
θ
μος μέρρει, τέλεσον, σ δ ατα
σύμμαχος
σσο.

Μετάφραση: Παναγής Λεκατσάς
Οµορφόθρονη αθάνατη Αφροδίτη,
κόρη του ∆ία, σου δέοµαι, δολοπλέχτρα,
µε πίκρες και καηµούς µη, ∆έσποινα,
παιδεύεις την ψυχή µου
µα έλα µου, αν και κάποτε, από πέρα
µακριά, το κάλεσµά µου όµοι' αγροικώντας,
ήρθες, το πατρικό παλάτι αφήνοντας
και το χρυσό σου αµάξι
ζεύοντας` κι όµορφα στρουθιά πετώντας
γοργά στη γη σε φέρανε τη µαύρη
παν' απ' τον ουρανό µε φτεροκόπηµα
πυκνό µεσ' στον αιθέρα`
κι ως έφτασαν ταχιά, χαµογελώντας
µε την αθάνατη όψη, ω µακαρία,
µε ρώτησες σαν τι και πάλι νάπαθα,
τι σε καλώ κοντά µου,
τι λαχταρά η ψυχή µου η φρενιασµένη
τόσο πολύ να γίνει: - "Ποια και πάλι
θες η Πειθώ να φέρει στην αγάπη σου;
Σαπφώ, ποια σ' αδικάει;
Γιατί αν φεύγει, γοργά από πίσω θάρθει,
κι αν δεν παίρνει σου δώρα, θα σου φέρει`
τώρ' αν δε σ' αγαπάει, θα σ' αγαπήσει
και δίχως να το θέλει".
Ω, έλα µου και τώρα, κι' απ' τις µαύρες
τις έγνοιες λύσε µε, κι ό,τι ν' αληθέψει
ποθεί η ψυχή µου τέλεσ' το κι ατή σου
συ γίνε ο βοηθός µου.

Δημοσίευση σχολίου

0 Σχόλια